با هم ببینیم توی یک پایان نامه چخبره

توی یک پایان نامه چخبره؟

تدوین و نگارش پایان­ نامه یکی از الزامات تحصیل در دوره­ های تحصیلات تکمیلی ( کارشناسی ارشد و دکتری) است. پایان نامه یا تز (یا رساله) نوشتاری است که دانشجو در رابطه با موضوعی خاص مربوط به رشته تحصیلی خود می ­نویسد تا مدرک تحصیلی بگیرد.

در پایان نامه، دانشجو سئوال یا موضوعی را بررسی می­ کند و با تجزیه و تحلیل یا تجارب علمی یا آزمایشی به آن پاسخ می دهد. بنابراین پایان نامه باید دارای مشخصات و ویژگی­ هایی باشد که آن را از نظر استادان راهنما و مشاور و سپس نزد داوران قابل قبول سازد.

اغلب دانشجویان به دلیل اینکه اجرای پایان نامه اولین کار پژوهشی آن هاست در انجام این کار دشواری­ های متعددی دارند. بنابراین باید در ابتدا بدانند چه اصولی را باید برای پایان نامه نویسی رعایت کنند.

دشوارترین و اولین مرحله در پایان­ نامه نویسی، انتخاب موضوع پایان نامه است.

قبل از شروع کارهای پایان نامه کارشناسی ارشد، اولین قدم انتخاب موضوع پژوهش است. برای این کار لازم است تا دانشجو برای خود یک استاد راهنما انتخاب کند. استاد راهنما با توجه به زمینه کاری خود، تعدادی از مقالات چاپ شده در مجلات بین المللی معتبر را به دانشجو می دهد و از او می خواهد که این مقالات را یک مطالعه سطحی (چکیده، تعاریف اصلی و مقدمه فصل اول را بخواند) کند. بعد از این مرحله دانشجو با توجه به علاقمندی های پژوهشی خود یک یا احتمالا ۲ مقاله در حیطه و اسکوپ رشته خود انتخاب می کند.
بهتر است که انجام پایان نامه را به ترم آخر موکول نکنید و از ترم 3 شروع کنید تا پس از اتمام پایان نامه زمان برای استخراج و چاپ مقاله داشته باشید.

بعد از انتخاب موضوع پایان نامه، کار انجام پایان نامه شروع میشود. اگر زبان انگلیسی شما (معمولا زبان مقالات بین المللی انگلیسی است) تا حدی خوب باشد، وقت خود را صرف این که مقاله را دقیقا ترجمه نماید و روی کاغذ بنویسید نخواهید داشت و با خواندن بخش چکیده مقاله خواهید فهمید که آیا این مقاله به درد شما خواهد خورد یا نه. باید مطالعات کافی در زمینه موضوع انتخابی خود داشته باشید تا بتوانید پروپوزال خود را بنویسید.

اگر مطالعات خوبی در خصوص موضوع خود داشته باشید، بعد از تائید پروپوزال شما از سوی دانشگاهتان، می توانید نوشتن بخش مقدمه پایان نامه خود را آغاز کنید. در حین مطالعه، تعاریف اصلی مقاله را گرد آوری کرده و نکات مهم را در یک دفترچه یا وورد کامپیوتر خود با ذکر منبع یاداشت کنید.

پس از تایید پروپوزال از طرف دانشگاهتان، ابتدا یک روش کار کلی برای مراحل پایان نامه خود داشته باشید و آنها را بنویسید. بهتر است یک زمانی را برای سپری کردن در کتابخانه دانشگاهتان و خواندن پایان نامه های دانگاه بپردازید تا فرمت کلی پایان نامه ها را بدست آورید و بعد آن می توانید راحت تر مراحل کار را طرح کنید.

•   شما قصد دارید در هر فصل چه کلیتی را طرح کنید
•  هر فصل چه سیری از مباحث را دنبال می کند. به عبارتی از کدام نقطه آغاز می شود و در کدام نقطه به پایان می رسد
•  هر بحث حدودا چند صفحه به طول خواهد انجامید (که کاملا تقریبی و نشان دهنده اهمیت نسبی بحث ها و تمرکز یا تاکید بر آنها در کار شماست)

در هر فصل از پایان نامه چه خبره:

الف- فصل اول پایان نامه Introduction یا مقدمه یا کلیات تحقیق

محتوای فصل یک ممکن است در برخی از دانشگاه ها تفاوت هایی داشته باشد. اما معمولاً محتوای فصل یک به ترتیب زیر است:

🌻 مقدمه: طرح کلیات تحقیق

🌻 بیان مساله: شرح مشکل و ارایه آنها به شکل سوال کلیدی برای پاسخ به کمک تحقیق

🌻 ضرورت و اهمیت تحقیق: چرایی انجام کار و معرفی کاربران احتمالی نتایج تحقیق

🌻 اهداف تحقیق: آنچه تحقیق به دنبال انجام آن است

🌻 فرضیه ها یا سؤال های تحقیق: مسیری برای اجرای تحقیق

🌻 پیش فرض ها: قبول مواردی برای اطمینان از حرکت در مسیر اجرای تحقیق

🌻 تعریف نظری و عملیاتی وا‍ژه های تحقیق: اقدامی برای برداشت مشترک از مفاهیم تحقیق (مختصر)

🌻 روش تحقیق: روش اجرای پژوهش بصورت مختصر.

🌻 قلمرو پژوهش: قلمرو موضوعی ، زمانی و مکانی.

🌻 خلاصه مطالب: خلاصه مطالب ارایه شده.

💥 در برخی از دانشگاه ها تاکید بر این است که محدودیت های تحقیق نیز در همین فصل نوشته شود.
💥 در برخی از دانشگاه نیز بر نوشتن مبانی نظری تحقیق در این بخش تاکید دارند.

ب-فصل دوم پایان نامه Review and Litrature یا ادبیات و پیشینه تحقیق

🌻 مقدمه : معرفی محتوای فصل

🌻 مبانی نظری: نطریه های مرتبط با موضوع و قابل بحث در فصل پنج (در تعدادی معدودی از دانشگاه ها مبانی نظری در فصل یک                                     ارایه می شود)

🌻 پیشینه تحقیق: تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع

🌻 جمع بندی کلی: جمع بندی از مجموع ادبیات پیشینه

🌻 معرفی سازمان: معرفی و تشریح سازمان مورد مطالعه.

🌻 چهارچوب نظری: تشریح متغیر های پژوهش

🌻 مدل مفهومی: مدل رابطه بین طرح نظری(تئوری)وکار جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات می باشد.

🌻 خلاصه مطالب: خلاصه مطالب ارایه شده.

پ-نگارش فصل سوم پایان نامه Resarch Methodology یا روش شناسی

🌻 مقدمه: معرفی محتوای فصل تحقیق

🌻 روش و طرح کلی تحقیق: اشاره به روش تحقیق از ابعاد هدف، محیط اجرا، استراتژی و مسیراجرا

🌻 جامعه آماری: معرفی جامعه آماری

🌻 نمونه آماری و روش نمونه گیری: بیان تعداد نمونه و روش نمونه گیری

🌻 متغیرهای تحقیق: شاخص های تغییر پذیر تعریف می شوند

🌻 ابزار اندازه گیری: معرفی ابزار و اعتبار و روایی آن

🌻 شیوه جمع آوری اطلاعات: روش اجرا در جمع آوری اطلاعات

🌻 روش های آماری (تجزیه و تحلیل): معرفی انواع روش های آماری مورد استفاده در پایان نامه

🌻 روایی و پایایی: بررسی قابلیت اطمینان و اعتبار

🌻 خلاصه مطالب: خلاصه مطالب ارایه شده.

ت- نگارش فصل چهارم پایان نامه Findingsیا تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

🌻 مقدمه : معرفی محتوای فصل

🌻 توصیف داده ها (آمار توصیفی): جداول و نمودارهای توصیفی

🌻 آزمون فرضیه ها یا طرح سؤالات (آمار استنباطی) : متناسب با یافته ها جداول و نمودارهای ذیربط ارایه می شود.

🌻 مدل اولیه و نهایی پژوهش: بررسی ضریب تاثیر…

🌻 خلاصه مطالب: خلاصه مطالب ارایه شده.

ث- نگارش فصل پنجم پایان نامهDiscussion یا بحث و نتیجه گیری

🌻 مقدمه : معرفی و محتوای فصل

🌻 خلاصه تحقیق: خلاصه سه فصل

🌻 خلاصه یافته ها: خلاصه فصل چهارم

🌻 بحث : مقایسه تحقیقات و نتایج موافق و مخالف با نتایج حاصل از یافته ها

🌻 نتیجه گیری: ارایه پیام حاصل از تحقیق

🌻 محدودیت های تحقیق: محدودیت های در کنترل و خارج از کنترل محقق .

🌻 پیشنهادهای برخاسته از تحقیق: پیشنهادهایی که با نتایج بدست آمده می توان ارایه کرد.

🌻 پیشنهادهایی به سایر محققین : پیشنهاد برای انجام تحقیقات بعدی

 ترتیب صفحات کل پایان نامه:

🌻 روی جلد: گالینگور(چرمی)

🌻 صفحه عنوان فارسی: بدون شماره صفحه

🌻 صفحه بسم اله الرحمن الرحیم (در برخی از دانشگاه ها قبل از صفحه عنوان فارسی ارایه می شود): بدون شماره صفحه

🌻 برگه داوری: بدون شماره صفحه

🌻 صفحه تقدیم: بدون شماره صفحه

🌻 صفحه سپاسگزاری: بدون شماره صفحه

🌻 چکیده فارسی: بدون شماره صفحه

🌻 فهرست مطالب: آغاز نشانه گذاری صفحه با حروف ابجد

🌻 فهرست جداول: ادامه نشانه گذاری صفحه با حروف ابجد

🌻 فهرست نمودارها: ادامه نشانه گذاری با حروف ابجد

🌻 فهرست شکل ها : ادامه نشانه گذاری با حروف ابجد

🌻 فهرست نقشه ها : ادامه نشانه گذاری با حروف ابجد( از اینجا به بعد فصول آغاز می شود و موارد بعدی مربوط به بعد از فصول                                             می شود)

🌻 منابع: شماره صفحات داخل فصول ادامه می یابد.

🌻 پیوست ها: نشانه گذاری با حروف ابجد از ابتدا آغاز می شود.

🌻 چکیده انگلیسی: شماره صفحه ندارد.

🌻 صفحه عنوان انگلیسی: شماره صفحه ندارد.

🌻 پشت جلد: گالینگور(چرمی)

🌻 عطف: گالینگور (چرمی)

منابع نویسی

فهرست منابع شامل کلیه منابعی است که به نحوی در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته اند. منبع نویسی دارای چند روش مشخص می باشد و ممکن است روش های مختلفی برای نوشتن فهرست منابع در دانشگاه های مختلف مورد تاکید قرار گیرد. برای نمونه به یکی از روش های رایج و مورد استفاده را شرح می دهیم:
تمامی منابعی که به نحوی در پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند، باید در این قسمت به صورت فهرست الفبا در دو بخش ابتدا فارسی و سپس لاتین ارایه گردد.
منابع ارایه شده باید مستقیماً مورد استفاده قرار گرفته باشند و از ذکر منبع در داخل منابع دیگر (منبع در منبع) اجتناب شود.

برای منبع نویسی و ارجاع دادن در متن به شکل زیر اقدام می گردد :

اگر در متن به موضوع مطالعه اشاره شود، نام نویسنده و سال انتشار داخل پرانتز می آید. مثلاً: برخلاف سایر شکل های نگارش، در خبر نویسی باید پاراگراف‌ها کوتاه و خلاصه باشند طوری که اکثر آنها بیش از یک جمله یا موضوع جدید نداشته باشند(تامپسون، ۱۹۹۶)

اگر به نام نویسنده در متن اشاره می شود سال انتشار داخل پرانتز درج می گردد. مثلاً : کوارترمن(۱۹۹۲) دریافت که بیش از ۹۵ درصد مدیران ورزش دانشگاهی آمریکا مدرک کارشناسی ارشد داشته اند.

اگر به مقاله ای که دو نویسنده دارد ارجاع داده شود، نام هردو، هربار به همراه سال انتشار در داخل پرانتز می آید. مثلاً : سرصفحه بالای برگه از مهم ترین عناصر خبر و شامل نام سازمان، آدرس و شماره تلفن، مشخصات تماس رسانه‌ای، تاریخ و زمان خبر و تیتر می‌باشد(سایمون و زاپالا، ۱۹۹۶)

اگر مقاله کمتر از ۶ نویسنده داشته باشد بار اول نام همه آنها به همراه سال انتشار و در دفعات بعد فقط نام نویسنده اول به علاوه کلمه “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل پرانتز آورده می شود.

اگر کاری شش یا بیشتر از آن، نویسنده داشته باشد، فقط نام خانوادگی نویسنده اول و به دنبال آن “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل پرانتز درج می شود.

اگر به قسمت خاصی از یک منبع ارجاع داده شود، لیست شماره صفحه یا صفحات پس از سال انتشار می آید.

اگر منبع الکترونیک بوده و شماره صفحه ندارد، در صورت دسترسی شماره پاراگراف آورده می شود.

اگر تمام یک وب سایت به عنوان منبع اشاره شود(و نه قسمتی از آن سایت)، به وب سایت مربوطه در متن اشاره می شود و نیازی به قرارگیری در فهرست منابع ندارد.

مکاتبات شخصی، سخنرانی ها، نامه ها، خاطرات، مکالمات و نامه های الکترونیک(ایمیل) نباید در فهرست منابع درج شوند و فقط در متن به آنها اشاره می شود که شامل نام، نوع مکاتبه و تاریخ خواهدبود.

نحوه نوشتن منابع در فهرست مربوطه :

تنظیم منابع یکی از مراحل مهم و طولانی انجام پایان نامه است. بنابراین بهتر است در طراحی آنها حوصله به خرج دهید و نظم قابل قبولی را برای آنها در نظر بگیرید.

• فرمت ماخذ بسیار متنوع و وابسته به شخص است.
• در همه منابع اطلاعات کامل منبع را ذکر کنید.
• در همه فیش ها نقل قول مستقیم و غیر مستقیم را مشخص کنید (زیرا برخی عادت دارند در هنگام فیش برداری عبارات را با زبان دیگری بنویسند)
• شماره صفحه را به صورت دقیق ذکر کنید تا به درد سر نیفتید.

ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند.

شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست).

توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند.

در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام)، از علامت (؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود.

در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود.

اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(۱۳۷۳). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، ۲۳-۲۷

در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به این شکل صورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می وشد، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود.

شماره گذاری صفحات منابع نیز در ادامه فصول، ادامه می یابد و آخرین صفحه شماره عددی صفحات پایان نامه به آخرین صفحه فهرست منابع اختصاص دارد.

نکات کلیدی

• سعی کنید حتی الامکان در پایان ترم ۲ و در فاصله زمانی قبل از آغاز ترم سوم یکی از نرم افزارهای تایپ متون ریاضی مانند Xepersian, FteX, PteX و یا حداقل مایکروسافت وورد را یاد بگیرید. برای این منظور به دانشجویان ترم بالاتر مراجعه نمائید و از آنها راهنمایی بخواهید. در غیر این صورت برای تایپ هر صفحه با یکی از این نرم افزارها مبالغ هنگفتی باید پرداخت کنید.
•  حتما بعد از این که استاد مقاله ای را به شما معرفی کرد، به وبسایت مجله مراجعه نمائید و ببینید که آیا این مقاله در یک مجله ISI چاپ شده است یا خیر.
•  اخیرا دانشگاه صنعتی اصفهان لیستی از مجلات بین المللی را منتشر کرده که فاقد ارزش و اعتبار علمی است. به وبسایت این دانشگاه مراجعه نمائید و این لیست را مشاهده کنید تا مطمئن شوید که مقاله مورد نظر شما در یک مجله معتبر بین الملی چاپ شده است. تنها ISI بودن مجله دال بر با کیفیت بودن آن نیست. به عنوان مثال مجله Applied Mathematics and Computataion که پایگاه علمی Elsevier آن را چاپ می نمائید در این لیست قرار دارد.